Sinh viên vẫn bị động vì theo quen “bao cấp”
Xét ở góc độ học thuật, thực hiện đào tạo theo tín chỉ là một yêu cầu của đổi mới giáo dục theo hướng hiện đại hóa nhằm nâng cao chất lượng đào tạo, đáp ứng nhu cầu nguồn nhân lực của đất nước và đuổi kịp trình độ tiên tiến của thế giới. Chất lượng và tiện ích của đào tạo theo tín chỉ so với đào tạo theo niên chế là điều đã được khẳng định qua quá trình đào tạo nhiều năm ở các trường đại học uy tín trên thế giới. Về phía sinh viên, việc đào tạo theo mô hình tín chỉ sẽ làm cho thời lượng lên lớp giảm mạnh, giúp cho sinh viên còn nhiều thời gian tự học, tự nghiên cứu. Tự học sẽ tiết kiệm được nhiều thời gian để sinh viên có thể học được nhiều kiến thức hơn. Đây là điều cần thiết nhằm phát huy tính chủ động sáng tạo của người học. Việc giảm thời lượng lên lớp còn giúp khắc phục một phần tình trạng giảng viên phải làm việc quá tải không cần thiết….
Cũng không nằm ngoài quy luật này, trường ĐH Luật Hà Nội khi bắt đầu chuyển đổi sang phương thức đào tạo theo tín chỉ cách đây hơn 01 năm đối với hai khóa 34 và 35 đã cho thấy nhiều tín hiệu đáng mừng. Tuy nhiên, vì đây là hình thức đào tạo khá mới mẻ với mô hình giáo dục của nước ta cũng như so với thói quen, tâm lý của người dạy, người học nên trường ĐH Luật Hà Nội cũng không thể nào tránh khỏi việc “loay hoay tìm lối đi phù hợp” như rất nhiều các trường ĐH khác.
Tại buổi đối thoại, rất nhiều vấn đề “nóng”của đào tạo tín chỉ đã được sinh viên đề cập tới như cách thức quy đổi điểm, khối lượng bài tập, nội dung giáo trình…. Đặc biệt, về nguyên tắc khi đào tạo tín chỉ thì sinh viên phải tự đăng ký các môn học theo sự hướng dẫn của nhà trường, các cố vấn học tập sao cho hợp lý về thời gian và trình tự, nhưng trên thực tế vì nhiều lý do như nghẽn mạng, hết chỗ và cả không biết… nên nhiều sinh viên đã và đang học theo kiểu “môn trước học sau, môn sau học trước”. Thế nên, sinh viên Nguyễn Văn Đức K34 đã kể tâm trạng bó tay của em khi nhận được đề bài tập “Nêu quan điểm về cải tổ Hội đồng bảo an LHQ”. “Em mới 19 tuổi, kiến thức luật, kiến thức đời chưa được bao nhiêu, thì câu hỏi đó quả là quá khó đối với em” - em Đức than với các thầy cô. Một cô giáo trong trường cũng kể câu chuyện khi cô lên lớp về thỏa thuận trong hợp đồng giao dịch bất động sản, nhiều sinh viên nghe hai chữ “thỏa thuận” rất …ngơ ngác. Hóa ra các em chưa học môn pháp luật dân sự, mà đáng ra môn này phải được học trước để vỡ vạc các kiến thức cơ bản.
Câu chuyện này gợi nhớ đến lời phát biểu của PGS.TS Nguyễn Văn Hùng, nguyên hiệu trưởng ĐH Xây dựng (trường đầu tiên ở khu vực phía Bắc áp dụng đào tạo tín chỉ từ những năm 1995) rằng, sinh viên của ta vẫn còn thói quen “bao cấp” nên rất bị động, lúng túng khi bước vào học tín chỉ. Nhà trường phải khắc phục được thói quen đó cho các em bằng cách chuẩn bị chu đáo chương trình đào tạo, niên lịch đào tạo, có sổ tay hướng dẫn cho sinh viên đăng ký, giám sát quản lý việc đăng ký môn học của sinh viên. Đào tạo tín chỉ còn đòi hỏi bộ máy quản lý và đội ngũ nhân viên hành chính rất chuyên nghiệp, trong đó phương thức quản lý cũng phải thay đổi: xây dựng chương trình phải đảm bảo tính liên thông và tính “cơ bản”.
Học tín chỉ: bạn bè lạ nhau, phong trào đi xuống
Không chỉ gửi đến các thầy cô những bất cập, bức xúc về chuyện học, trong buối đối thoại tối 10/3, các sinh viên ĐH Luật Hà Nội còn “tâm sự” rất nhiều vấn đề quan hệ, lối sống, sinh hoạt có liên quan đến phương pháp đào tạo tín chỉ.
Sinh viên Nguyễn Tiến Dũng, lớp trưởng lớp 19 K34 nói rằng, tuy mang danh là lớp trưởng nhưng vì học theo tín chỉ nên lớp em cũng không còn ra lớp nữa, các bạn tản mát theo từng lịch học cá nhân hết. Thế nên, khi cần sinh hoạt tập thể, hay có công việc gì em đành chịu. Tương tự, sinh viên Nguyễn Thị Hồng Nhung, Bí thư chi đoàn lớp 01 K34 tâm sự em không thể nào phát động được các phong trào đoàn thể trong lớp, vì giờ học của các bạn rất trái nhau, khó thu xếp cùng lúc. Phong trào lớp, đoàn đi xuống không những dẫn đến tình trạng giữa các sinh viên với nhau thiếu sự đoàn kết, hiểu biết, sẻ chia, mà việc tìm ra “hạt giống đỏ” để phát triển Đảng trong sinh viên cũng rất khó khăn, theo ý kiến của em Nguyễn Thị Thúy Chung, đại diện chi bộ sinh viên. Có thể thấy, những bức xúc trên đây không phải là vấn đề của riêng sinh viên ĐH Luật Hà Nội mà ngược lại, sinh viên của tất cả các trường ĐH đang áp dụng mô hình đạo tạo tín chỉ đều gặp tình trạng như vậy. Bởi đây chính là hệ quả của mâu thuẫn giữa việc dạy và học theo tín chỉ với cách thức quản lý sinh viên vẫn áp tư duy cũ của đào tạo niên chế…
Kết thúc buổi đối thoại, PGS - TS Hoàng Thế Liên, Thứ trưởng Bộ Tư pháp, Hiệu trưởng đã thay mặt Ban Giám hiệu, giáo viên khẳng định với sinh viên nhà trường sẽ tạo các điều kiện tốt nhất từ cơ sở vật chất, giáo trình, kế hoạch giảng dạy, giảng viên… để các em có thể học tập tốt theo mô hình tín chỉ. Nhưng bên cạnh đó, sinh viên cũng cần phải nhận thức được rằng, đào tạo tín chỉ bên cạnh những ưu điểm như tạo tính chủ động cao về thời gian và tính sáng tạo; được chọn thầy, chọn thời gian, chọn người hướng dẫn… thì học theo tín chỉ nếu sinh viên lơ là sẽ có ảnh hưởng nghiêm trọng đến kết quả học tập, như kinh nghiệm tại nhiều trường đã cho thấy.
Và cuối cùng, cũng từ buổi đối thoại này, thiết nghĩ rằng về phía Bộ Giáo dục và Đào tạo, cần sớm có một khảo sát, hoặc tổ chức các cuộc hội thảo khoa học về thực trạng phương thức đào tạo này để tìm ra giải pháp tháo gỡ khó khăn cho các trường khi áp dụng tín chỉ.
Xuân Hoa