Chiều 16/10, Ủy ban Pháp luật và Tư pháp (UBPLTP) của Quốc hội tổ chức Tọa đàm Hoàn thiện dự thảo Luật Thi hành án dân sự (sửa đổi). Phó Chủ nhiệm UBPLTP Đỗ Đức Hồng Hà và Thứ trưởng Bộ Tư pháp Mai Lương Khôi đồng chủ trì Tọa đàm.
Định hướng xã hội hóa công tác thi hành án
Tại Tọa đàm, đại diện Bộ Tư pháp trình bày về một số nội dung của dự án Luật, Cục trưởng Cục Quản lý thi hành án dân sự (THADS) Nguyễn Thắng Lợi cho biết, việc sửa đổi Luật THADS là yêu cầu cấp thiết nhằm thể chế hóa chủ trương của Đảng về cải cách tư pháp, phù hợp với tiến trình chuyển đổi số và xây dựng Nhà nước pháp quyền XHCN Việt Nam. Dự thảo Luật lần này được chỉnh sửa toàn diện với 5 chương, 118 điều, kế thừa những quy định còn phù hợp, đồng thời cắt giảm, tinh gọn và bổ sung nhiều quy định mới nhằm rút ngắn khoảng 30% thời gian và giảm 13% chi phí trong tổ chức thi hành án. Dự thảo cũng định hướng đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin, chuẩn hóa quy trình quản lý hồ sơ, minh bạch hóa hoạt động của cơ quan thi hành án, qua đó nâng cao hiệu quả phục vụ người dân và doanh nghiệp, góp phần thúc đẩy môi trường đầu tư, kinh doanh lành mạnh.
Dự thảo Luật đề xuất chuyển đổi mô hình tổ chức từ “hai cấp” sang “một cấp tổ chức, hai cấp nghiệp vụ”, thống nhất với hệ thống Tòa án và Viện kiểm sát. Mô hình này giúp tăng hiệu quả điều hành, giảm tầng nấc trung gian, đồng thời phân định rõ trách nhiệm giữa các cấp, bảo đảm tính thống nhất và chuyên nghiệp trong toàn hệ thống.
Cục trưởng Cục Quản lý thi hành án dân sự Nguyễn Thắng Lợi trình bày một số nội dung về dự án Luật.
Một trong những nội dung đáng chú ý được góp ý tại Tọa đàm là định hướng xã hội hóa hoạt động THADS, với đề xuất chuyển đổi mô hình “Thừa phát lại” sang “Thừa hành viên”. Cách tiếp cận này khẳng định vai trò của khu vực tư nhân trong hỗ trợ công tác thi hành án, giúp giảm tải cho bộ máy nhà nước, đồng thời nâng cao tính cạnh tranh, hiệu quả trong cung cấp dịch vụ pháp lý.
Tuy nhiên, các chuyên gia cũng cảnh báo cần xây dựng cơ chế giám sát, kiểm soát quyền lực thật chặt chẽ, quy định rõ trách nhiệm, quyền hạn và tiêu chuẩn hành nghề của Thừa hành viên, tránh nguy cơ thương mại hóa hoạt động tư pháp, đảm bảo nguyên tắc công khai, minh bạch và bình đẳng trước pháp luật. Đồng thời, đề nghị không trao quyền cưỡng chế thi hành án cho các tổ chức tư nhân, vì đây là hoạt động mang tính quyền lực nhà nước, tiềm ẩn nguy cơ mất an ninh, trật tự xã hội nếu xã hội hóa không kiểm soát.
Bảo đảm tính khả thi, đồng bộ và phù hợp với yêu cầu cải cách tư pháp
Dự thảo Luật đã mở rộng thẩm quyền kiểm sát đối với toàn bộ hoạt động thi hành án, đặc biệt là việc giám sát hoạt động của thừa hành viên và văn phòng thi hành án. Việc tăng cường công tác kiểm sát được xem là bước đi quan trọng nhằm phòng ngừa sai phạm, bảo đảm các bản án, quyết định của Tòa án được thực thi nghiêm minh, đúng pháp luật. Công tác kiểm sát THADS thời gian qua đã góp phần tích cực vào việc thu hồi tài sản cho Nhà nước, nhất là trong các vụ án tham nhũng, kinh tế lớn. Việc luật hóa đầy đủ chức năng, nhiệm vụ của Viện kiểm sát sẽ tạo hành lang pháp lý vững chắc cho hoạt động kiểm sát, bảo đảm công lý và củng cố niềm tin của Nhân dân vào hệ thống tư pháp.
Nhiều ý kiến đại biểu cho rằng, dự thảo cần rút ngắn quy trình, tăng tính liên thông trong xử lý vụ việc thi hành án, đặc biệt là giữa cơ quan thi hành án với công an và chính quyền cơ sở. Đồng thời, cần có cơ chế bảo vệ chấp hành viên, thừa hành viên trước áp lực công việc và các vụ việc phức tạp, giúp họ yên tâm công tác, thực hiện nhiệm vụ khách quan, đúng pháp luật. Đồng thời, việc phân cấp rõ ràng quyền chuyên môn cho cơ quan thi hành án khu vực là yêu cầu cấp thiết, vừa đảm bảo tính độc lập trong nghiệp vụ, vừa giữ được quản lý thống nhất ở cấp tỉnh.
Kết luận Tọa đàm, Phó Chủ nhiệm UBPLTP Đỗ Đức Hồng Hà nhấn mạnh, Thường trực Ủy ban sẽ nghiên cứu kỹ lưỡng các phát biểu tại Tọa đàm để phục vụ việc xây dựng báo cáo thẩm tra trình Quốc hội xem xét, cho ý kiến trong thời gian tới. Những đóng góp tại buổi Tọa đàm là nguồn thông tin quan trọng, thiết thực giúp cơ quan chủ trì soạn thảo và thẩm tra hoàn thiện dự thảo Luật THADS (sửa đổi), bảo đảm tính khả thi, đồng bộ và phù hợp với yêu cầu cải cách tư pháp hiện nay.
U.San