Ngày 30/9, Bộ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Hải Ninh chủ trì cuộc họp nghe báo cáo về định hướng sửa đổi, bổ sung Pháp lệnh Hợp nhất văn bản quy phạm pháp luật năm 2012. Cùng dự có Phó Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp của Quốc hội Ngô Trung Thành.
Yêu cầu cấp thiết trong bối cảnh hiện nay
Báo cáo một số nội dung định hướng sửa đổi, bổ sung Pháp lệnh Hợp nhất văn bản quy phạm pháp luật (QPPL) năm 2012, Cục trưởng Cục Kiểm tra văn bản và Quản lý xử lý vi phạm hành chính (KTVB&QLXLVPHC) Hồ Quang Huy cho biết, sau 13 năm triển khai thi hành, Pháp lệnh Hợp nhất văn bản QPPL đã bộc lộ một số hạn chế, bất cập, cần thiết phải sửa đổi, bổ sung để nâng cao hơn nữa hiệu quả công tác hợp nhất văn bản, bảo đảm tính minh bạch, dễ tiếp cận, dễ áp dụng của hệ thống văn bản QPPL. Việc sửa đổi, bổ sung Pháp lệnh nhằm thể chế hóa kịp thời các quan điểm, chủ trương của Đảng và Nhà nước về đổi mới công tác xây dựng và thi hành pháp luật, trong đó đặc biệt là yêu cầu về hệ thống pháp luật công khai, minh bạch, dễ tiếp cận, đáp ứng yêu cầu phát triển nhanh, bền vững của đất nước trong kỷ nguyên mới; tập trung sửa đổi, bổ sung một số quy định của Pháp lệnh Hợp nhất văn bản QPPL có phát sinh vướng mắc, bất cập; bảo đảm phù hợp, thống nhất với quy định có liên quan của Luật Ban hành văn bản QPPL năm 2025 (sửa đổi) và không làm phát sinh việc sửa đổi, bổ sung Luật này.
Qua nghiên cứu, Cục KTVB&QLXLVPHC nêu một số vấn đề trọng tâm cần xin ý kiến chỉ đạo của Lãnh đạo Bộ. Theo đó, về bổ sung quy định về việc hợp nhất văn bản QPPL của chính quyền địa phương, việc bổ sung này là hết sức cần thiết, nhưng có ý kiến cho rằng, tại thời điểm hiện nay, việc hợp nhất văn bản QPPL ở địa phương chỉ nên triển khai thực hiện đối với văn bản của chính quyền địa phương cấp tỉnh. Lý do là số lượng văn bản QPPL sửa đổi, bổ sung của cấp xã không nhiều, nội dung sửa đổi, bổ sung trong văn bản QPPL của cấp xã không phức tạp, trong khi đó, việc triển khai hợp nhất văn bản QPPL tại cấp xã sẽ làm gia tăng rất lớn về đầu mối tổ chức, thực hiện và cần tập huấn về kỹ thuật hợp nhất văn bản QPPL (hiện nay đang có 3.321 đơn vị hành chính cấp xã) do hoạt động hợp nhất văn bản QPPL mang tính kỹ thuật, cụ thể, chi tiết; đồng thời, phần nào gia tăng nhiệm vụ cho cơ quan, công chức cấp xã trong khi đang phải triển khai thực hiện nhiều nhiệm vụ với khối lượng công việc lớn theo mô hình chính quyền địa phương 02 cấp.
Cục trưởng Cục KTVB&QLXLVPHC Hồ Quang Huy báo cáo tại cuộc họp.
Về sửa đổi, bổ sung phạm vi văn bản thuộc đối tượng hợp nhất, Cục KTVB&QLXLVPHC đề xuất việc hợp nhất văn bản QPPL được mở rộng phạm vi văn bản thuộc đối tượng hợp nhất bao gồm tất cả những văn bản có tác động về nội dung, hiệu lực của văn bản QPPL (trừ văn bản QPPL thay thế). Các cơ quan, tổ chức, cá nhân sử dụng văn bản hợp nhất trong trường hợp này trong tra cứu, áp dụng, thực thi pháp luật sẽ bảo đảm tính chính xác về nội dung, hiệu lực của các quy định trong văn bản hợp nhất hơn so với văn bản hợp nhất hiện nay (chỉ hợp nhất nội dung được sửa đổi, bổ sung).
Tuy nhiên, có ý kiến cho rằng, trong nhiều trường hợp, việc hợp nhất văn bản QPPL như nêu trên có thể dẫn đến việc lãng phí nguồn lực, như văn bản QPPL được đính chính chỉ một cụm từ nhưng sẽ phải thực hiện hợp nhất, ban hành toàn văn một văn bản hợp nhất hoàn chỉnh.
Về giá trị pháp lý của văn bản hợp nhất, Cục KTVB&QLXLVPHC đề xuất 02 phương án như sau: Phương án 1: Văn bản hợp nhất có giá trị chính thức trong viện dẫn để áp dụng, thi hành pháp luật; Phương án 2: Văn bản hợp nhất được thông qua, ban hành đồng thời và bởi cùng cơ quan có thẩm quyền thông qua, ban hành văn bản QPPL sửa đổi, bổ sung.
Tập trung vào việc nâng cao giá trị thực thi và tính pháp lý của văn bản hợp nhất
Tại cuộc họp, các đại biểu cơ bản tán thành sự cần thiết phải sửa đổi, bổ sung Pháp lệnh bởi tốc độ ban hành, sửa đổi, bổ sung văn bản QPPL hiện nay diễn ra rất nhanh và nhiều. Điều này gây khó khăn cực lớn cho người dân, doanh nghiệp và cả chính quyền địa phương trong việc cập nhật và áp dụng pháp luật. Trong khi đó, các quy định của Pháp lệnh hiện hành chưa giải quyết được triệt để vấn đề này, dẫn đến tình trạng người áp dụng phải tra cứu nhiều văn bản (văn bản gốc, văn bản sửa đổi, văn bản đính chính), gây nhầm lẫn và khó khăn. Vì vậy, có văn bản hợp nhất rõ ràng, minh bạch và dễ áp dụng là yêu cầu cấp thiết.
Đồng thời, nhiều ý kiến nhấn mạnh, điều quan trọng nhất trong lần sửa đổi, bổ sung này là tập trung vào việc nâng cao giá trị thực thi và tính pháp lý của văn bản hợp nhất; siết chặt trách nhiệm và quy trình, cũng như ứng dụng mạnh mẽ công nghệ thông tin, thay vì thay đổi hoàn toàn quy trình lập pháp.
Kết luận cuộc họp, Bộ trưởng Nguyễn Hải Ninh nêu rõ lần này là sửa đổi Pháp lệnh một cách triệt để, xuyên suốt nhằm khi hợp nhất văn bản có được một “sản phẩm” cuối cùng là văn bản có giá trị chính thức, áp dụng trực tiếp. Bộ trưởng yêu cầu hoàn thiện hơn dự thảo Tờ trình về cơ sở thực tiễn, nhất là sự cần thiết phải hợp nhất văn bản nhằm giảm được áp lực cho cán bộ, công chức và chính quyền địa phương, người dân trong tra cứu, tham khảo, áp dụng văn bản một cách thuận lợi. Từ đó, bổ sung, làm rõ thêm về mục đích ban hành Pháp lệnh trong bối cảnh, tình hình mới.
.jpg)
Bộ trưởng Nguyễn Hải Ninh chủ trì buổi làm việc với sự tham dự của Phó Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp của Quốc hội Ngô Trung Thành. (Ảnh: P.Mai)
Về định hướng sửa đổi, bổ sung, Bộ trưởng chỉ đạo những nội dung đề xuất sửa đổi có 2 phương án phải nêu được quan điểm của Bộ Tư pháp. Chẳng hạn, đối với việc hợp nhất văn bản chính quyền địa phương, theo Bộ trưởng, đã có văn bản là phải hợp nhất, trong đó có văn bản do cấp xã ban hành. Nhưng với điều kiện hiện nay, việc hợp nhất văn bản của cấp xã cần có lộ trình, giao cho Sở Tư pháp chủ trì tiến hành hợp nhất, cơ quan chứng thực hợp nhất văn bản của cấp xã có thể là HĐND…
Cùng với cho ý kiến về cơ quan chủ trì việc trình văn bản hợp nhất, về tên của văn bản hợp nhất, Bộ trưởng cũng lưu ý đến bổ sung thủ tục chứng thực văn bản hợp nhất, cơ quan có trách nhiệm chứng thực. Đặc biệt, về giá trị pháp lý của văn bản hợp nhất, Bộ trưởng cho rằng, văn bản hợp nhất cần có giá trị chính thức trong việc áp dụng và phải được đăng Công báo.
Mai Hoàng