Ngày 26/9, Thứ trưởng Đặng Hoàng Oanh đã chủ trì Hội đồng thẩm định dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về một số cơ chế, chính sách đặc thù để thực hiện đột phá giáo dục và đào tạo (GD&ĐT).
Thể chế hóa Nghị quyết số 71-NQ/TW về đột phá phát triển GD&ĐT
Theo báo cáo tại cuộc họp, thời gian qua, mặc dù ngành Giáo dục đã đạt được nhiều thành tựu quan trọng, nhưng Việt Nam vẫn đang đối mặt với những “điểm nghẽn” mang tính hệ thống, cản trở sự phát triển đột phá, ảnh hưởng trực tiếp đến năng lực cạnh tranh quốc gia. Trong đó, có bất cập, chồng chéo về thể chế, chính sách; thực trạng đáng báo động về đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý; hạn chế nghiêm trọng về nguồn lực tài chính và đầu tư; rào cản trong thu hút nhân tài và hội nhập quốc tế…
Để tiếp tục có căn cứ chính trị và pháp lý đột phá, quan trọng, tháo gỡ những vướng mắc, khó khăn trong lĩnh vực GD&ĐT, đặc biệt trong bối cảnh hội nhập quốc tế và chuyển đổi số ngày càng sâu rộng như hiện nay; đồng thời đảm bảo đầy đủ cơ sở pháp lý để triển khai Nghị quyết số 71-NQ/TW ngày 22/8/2025 của Bộ Chính trị về đột phá phát triển GD&ĐT, việc xây dựng trình Quốc hội ban hành Nghị quyết là cần thiết.
Dự thảo Nghị quyết gồm 10 Điều, dự kiến sẽ tập trung giải quyết các vấn đề mang tính đột phá, chiến lược để thể chế hóa Nghị quyết 71-NQ/TW ngày 22/8/2025 của Bộ Chính trị và để phát triển GD&ĐT. Cụ thể là có các nhóm chính sách về tổ chức, nhân lực và quản trị; nhóm chính sách về chương trình, nội dung và cơ chế phát triển giáo dục; nhóm chính sách về chuyển đổi số, phát triển khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo trong giáo dục; nhóm chính sách về hội nhập quốc tế trong GD&ĐT; nhóm chính sách về Quỹ học bổng quốc gia; nhóm chính sách về tài chính và đầu tư cho GD&ĐT.
Phát biểu tại cuộc họp, đại diện Bộ Công an cho rằng dự thảo hiện còn một số “khoảng trống” về bảo đảm an ninh cần được rà soát, hoàn thiện. Qua đó, Bộ Công an đề nghị bổ sung quy định yêu cầu tất cả hệ thống thông tin giáo dục cấp quốc gia phải tuân thủ nghiêm ngặt pháp luật về an ninh mạng, an toàn thông tin và bảo vệ dữ liệu cá nhân; đồng thời, cần được xác định là hệ thống thông tin quan trọng về an ninh quốc gia và phải qua thẩm định của Bộ Công an trước khi đưa vào khai thác.
Về chính sách thu hút chuyên gia, nhà khoa học nước ngoài, Bộ Công an đề nghị chỉ thí điểm cơ chế miễn thị thực và miễn giấy phép lao động trong thời hạn 5 năm cho người có trình độ tiến sĩ, nhưng phải qua thẩm định nhân thân, lý lịch của Bộ Công an theo quy định pháp luật về nhập cảnh, xuất cảnh, quá cảnh, cư trú của người nước ngoài tại Việt Nam. Ngoài ra, không nên trao quyền cho các cơ sở giáo dục trong việc quản lý chuyên gia nước ngoài; việc này cần được thực hiện thống nhất theo pháp luật hiện hành và bảo đảm vai trò thẩm định của cơ quan quản lý nhà nước về an ninh.
PGS.TS Tô Văn Hòa, Hiệu trưởng Trường Đại học Luật Hà Nội cho rằng, trong giai đoạn chuyển tiếp khi bãi bỏ Hội đồng trường, việc quy định tiêu chuẩn, thời hạn bổ nhiệm và số lượng cấp phó nên để các Bộ, ngành và đơn vị quản lý trực tiếp quyết định. Theo ông, nếu giao hết cho Bộ GD&ĐT quyết định sẽ dễ dẫn đến quy định chung chung, thiếu linh hoạt và khó áp dụng thực tế.
Cân nhắc cơ chế “đồng cơ hữu” đối với nhân lực giáo dục
PGS.TS Tô Văn Hòa cũng nêu ý kiến, việc tận dụng năng lực của giảng viên, nhà khoa học là cần thiết, nhưng cơ chế “đồng cơ hữu” đối với nhân lực giáo dục có thể tiềm ẩn rủi ro. Chẳng hạn, một người làm ở nhiều nơi có thể làm sai lệch chỉ tiêu đào tạo, chỉ tiêu tuyển sinh, ảnh hưởng quản lý chất lượng; bên cạnh đó, thực tế hiện nay đã có nhiều cơ chế linh hoạt như giảng viên thỉnh giảng, tham gia hợp tác nghiên cứu… Vì vậy, PGS.TS Tô Văn Hòa đề nghị dự thảo nên đưa ra các chính sách đãi ngộ để thu hút nguồn nhân lực giáo dục.
Kết luận cuộc họp, Thứ trưởng Đặng Hoàng Oanh lưu ý dự thảo cần rà soát kỹ phạm vi điều chỉnh, bảo đảm bám sát chỉ đạo của Đảng, Nhà nước, đặc biệt là Nghị quyết số 71 của Bộ Chính trị; nghiên cứu, rà soát kỹ để tránh trùng lặp với một số dự án luật đang trình Quốc hội.
Thứ trưởng Đặng Hoàng Oanh chủ trì Hội đồng thẩm định.
Liên quan đến thẩm quyền bổ nhiệm lãnh đạo các cơ sở giáo dục, Thứ trưởng đề nghị cơ quan chủ trì soạn thảo cân nhắc nên để Bộ, ngành chủ quản quyết định, nhất là trong giai đoạn chuyển tiếp khi bãi bỏ Hội đồng trường, bởi mỗi Trường đều có tiêu chí, đặc thù riêng. Thứ trưởng cũng đề nghị làm rõ hơn các cơ chế đặc thù về nhân lực để phù hợp với đặc điểm từng ngành; cân nhắc cơ chế “đồng cơ hữu” đối với nhân lực giáo dục…
Về chính sách tài chính và đầu tư cho GD&ĐT, Thứ trưởng nhấn mạnh cần tiếp tục rà soát để không mâu thuẫn, chồng chéo với quy định trong Luật Giáo dục, Luật Giáo dục đại học và Luật Giáo dục nghề nghiệp. Các quy định về ngân sách, quỹ học bổng quốc gia, đầu tư cho giáo dục… nếu mở rộng hoặc điều chỉnh phải có căn cứ, đánh giá tác động và thuyết minh rõ ràng. Với lĩnh vực chuyển đổi số và phát triển khoa học - công nghệ, Thứ trưởng lưu ý dự thảo không nên lặp lại các quy định đã và đang được đưa vào các dự án luật sửa đổi.
Ngoài ra, Thứ trưởng cho rằng, một số quy định về hội nhập quốc tế trong GD&ĐT và trao quyền xác nhận cho cơ sở giáo dục đại học thay thế thủ tục xin xác nhận tại cơ quan có thẩm quyền ở địa phương cần được cân nhắc kỹ lưỡng, đặc biệt về tính khả thi và bảo đảm an ninh. Việc giao thêm thẩm quyền cho một số trường đại học, nhất là cơ sở tư thục, phải đi kèm cơ chế kiểm tra, giám sát chặt chẽ để tránh lạm dụng, ảnh hưởng đến chất lượng đào tạo và trật tự an ninh, an toàn xã hội.
Thứ trưởng cũng đề nghị cơ quan soạn thảo tiếp tục đánh giá tác động, phân tích nguồn lực thực hiện để bảo đảm các quy định khi ban hành có thể áp dụng hiệu quả, tránh phát sinh khó khăn, vướng mắc; tiếp thu đầy đủ các ý kiến góp ý tại Hội đồng trước khi trình cơ quan có thẩm quyền xem xét.
Châu Dương