Đây là ý kiến được đại biểu Quốc hội đưa ra tại phiên họp Quốc hội sáng nay, 5/11, thảo luận ở Tổ về Dự án Luật Thi hành án dân sự (THADS) (sửa đổi).
Bước đột phá trong kiện toàn, tinh gọn bộ máy hệ thống THADS
Phát biểu tại phiên họp, Đại biểu Vương Thị Hương (Đoàn Tuyên Quang) phân tích, Luật THADS hiện hành quy định cơ quan THADS được thành lập đến cấp huyện, đầy đủ về tổ chức, bộ máy, biên chế, cơ sở vật chất, kinh phí.
Tuy nhiên, quy định này chưa tạo được cơ sở pháp lý để xử lý, điều tiết tình trạng mất cân đối khi một số cơ quan THADS ở những địa phương có tốc độ phát triển kinh tế nhanh, nhiều tranh chấp dân sự dẫn đến phải thi hành lượng việc và tiền lớn, nhưng ngược lại, một số cơ quan lượng việc, lượng tiền phải THA rất ít.
Dẫn báo cáo đánh giá tác động của chính sách của Luật THADS (sửa đổi), Đại biểu chỉ ra rằng, ở TP Hồ Chí Minh, năm 2018, trung bình, mỗi chấp hành viên phải giải quyết 259 việc có điều kiện thi hành với số tiền là 74 tỷ đồng. Trong khi đó, ở tỉnh Lai Châu, năm 2018, mỗi chấp hành viên chỉ phải thi hành 83 việc, với số tiền trung bình 761 nghìn đồng.
“Số việc chênh lệch khoảng 3 lần, trong khi số tiền chênh lệch khoảng trên 97.000 lần. Đây là một sự chênh lệch khối lượng công việc rất lớn giữa các tỉnh/TP. Thực trạng này cũng xuất phát từ nguyên nhân đặc thù vùng miền; những nơi đô thị phát triển, giao dịch dân cư sôi động thì số lượng tranh chấp dân sự lớn, số vụ việc THADS theo đó cũng nhiều hơn các địa phương khác cả về số lượng vụ việc lẫn giá trị thi hành”, Đại biểu nhấn mạnh về sự cần thiết tinh gọn, tổ chức lại các cơ quan THADS.
Trên cơ sở đó, Đại biểu bày tỏ nhất trí với quy định tại Điều 17 dự thảo Luật về hệ thống cơ quan THADS, gồm cơ quan quản lý THADS thuộc Bộ Tư pháp, cơ quan quản lý THA thuộc Bộ Quốc phòng; cơ quan THADS tỉnh, TP; cơ quan THA cấp quân khu.
Theo Đại biểu, đây là bước đột phá quan trọng trong kiện toàn, tinh gọn bộ máy hệ thống THADS, phù hợp với chủ trương của Đảng về sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị.
“Bên cạnh việc thu gọn đầu mối, thiết kế lại mô hình tổ chức cơ quan THADS đi đôi với việc bổ sung quy định mới về mô hình Văn phòng THADS là phù hợp với chủ trương của Đảng và Nhà nước về đẩy mạnh xã hội hoá một số hoạt động THADS”, Đại biểu nói.
Quy định cụ thể về chuẩn mực đạo đức nghề nghiệp
Góp ý về một số nội dung cụ thể của dự thảo Luật, về bảo quản, khai thác, sử dụng tài sản THA, Đại biểu đề nghị Ban soạn thảo bổ sung quy định tiêu chí cụ thể đối với cá nhân, tổ chức được giao bảo quản tài sản THA.
Cụ thể là về năng lực pháp lý, năng lực hành vi dân sự; về cơ sở vật chất, kho bãi, trang thiết bị phù hợp với loại tài sản được giao bảo quản; có cam kết hoặc hợp đồng bảo quản tài sản với cơ quan THADS; trách nhiệm bồi thường thiệt hại nếu để mất mát, hư hỏng tài sản trong thời gian bảo quản.
Đồng thời, Đại biểu cũng gợi mở có quy định rõ thẩm quyền, trình tự, hình thức lựa chọn cá nhân, tổ chức bảo quản theo hướng có thể ký hợp đồng thuê dịch vụ bảo quản hoặc giao theo quyết định của Thủ trưởng cơ quan THADS, có biên bản giao nhận cụ thể.
Về chuẩn mực đạo đức của chấp hành viên, thừa hành viên, Đại biểu cho rằng dự thảo Luật có nhiều lần nhắc đến chuẩn mực đạo đức của chấp hành viên, chuẩn mực đạo đức của thừa hành viên, nhưng chưa có quy định thế nào là chuẩn mực đạo đức của chấp hành viên và thừa hành viên.
Do đó, Đại biểu đề nghị bổ sung quy định giao Chính phủ hoặc Bộ Tư pháp quy định cụ thể “chuẩn mực đạo đức nghề nghiệp của chấp hành viên” và “chuẩn mực đạo đức nghề nghiệp của thừa hành viên”để thống nhất thực thi.
Nhấn mạnh yêu cầu chuyển đổi số trong giai đoạn hiên nay, Đại biểu Đoàn Thị Lê An (Đoàn Cao Bằng) đề nghị bổ sung vào dự thảo Luật quy định đảm bảo ứng dụng công nghệ thông tin, số hóa hồ sơ THA vào nguyên tắc THADS.
“Hiện nay, công tác THADS đang được triển khai trên hệ thống công nghệ thông tin nhưng chưa có cơ sở pháp lý rõ ràng, gây khó khăn trong việc xác định giá trị pháp lý của tài liệu điện tử và trao đổi thông tin liên ngành. Bổ sung nguyên tắc này sẽ tạo cơ sở pháp lý thống nhất, thúc đẩy chuyển đổi số trong ngành THA”, Đại biểu nêu ý kiến.
Về nhiệm vụ, quyền hạn của chấp hành viên, Đại biểu đề nghị bổ sung quyền “được yêu cầu cơ quan, tổ chức, cá nhân cung cấp thông tin tài sản của người phải THA qua cơ sở dữ liệu quốc gia”.
Bởi, theo Đại biểu, thực tiễn THA gặp khó khăn do không tiếp cận được dữ liệu về tài sản, thu nhập, địa chỉ của người phải THA. Việc quy định rõ quyền trên sẽ giúp các chấp hành viên chủ động hơn, nâng cao hiệu quả THA.
Nêu thực tế tại tỉnh Cao Bằng, việc bàn giao các tài sản theo quyết định THA giữa UBND xã, phường và Sở Tài chính chưa được xác định cụ thể do tài sản nằm trên 2 địa bàn xã, phường, Đại biểu cho rằng việc giao cho xã, phường nơi đóng trụ sở Phòng THA khu vực thực hiện nhiệm vụ có thể chưa đảm bảo được nguồn lực tài chính và nguồn lực vì hiện nay khối lượng công việc cấp xã rất lớn.
Do vậy, Đại biểu kiến nghị cơ quan soạn thảo xem xét, sửa đổi Luật theo hướng, đối với việc xử lý tài sản tịch thu sung quỹ Nhà nước thì giao cơ quan THADS chủ động tổ chức thực hiện xử lý đối với các vật chứng, tài sản bị tuyên tịch thu, sung quỹ Nhà nước tại các bản án, quyết định THA chủ động, tương tự như việc xử lý đối với các tài sản là tang vật vi phạm hành chính bị tịch thu hiện nay do cơ quan của người ra quyết định tịch thu là đơn vị quản lý, xử lý tài sản nhằm giảm khâu trung gian, đẩy nhanh tiến độ xử lý vật chứng, tài sản sung quỹ Nhà nước, tăng cường trách nhiệm đáp ứng yêu cầu thực hiện nhiệm vụ hiệu năng, hiệu lực, hiệu quả theo mô hình chính quyền địa phương 2 cấp.
Còn đối với việc tham gia Hội đồng tiêu hủy vật chứng, tài sản, cơ quan THA tổ chức Hội đồng tiêu hủy tài sản mời đại diện Viện Kiểm sát nhân dân tham gia kiểm sát thực hiện theo quy định, không cần có thành phần tham gia của cơ quan tài chính; trường hợp cần thiết mời đại diện cơ quan chứng kiến như cơ quan Công an, chính quyền địa phương tham gia.
Minh Khôi