Thực hiện Chương trình công tác số 58-Ctr/BCĐTW ngày 15/01/2025 của Ban Chỉ đạo Trung ương về phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực về việc nghiên cứu, xây dựng Đề án cơ chế thu hồi tài sản không qua kết tội, đảm bảo phù hợp với thực tiễn của Việt Nam, Bộ Tư pháp đã tổ chức Tọa đàm tham vấn dự thảo Đề án cơ chế thu hồi tài sản không qua kết tội, đảm bảo phù hợp với thực tiễn của Việt Nam.
Phát biểu tại Tọa đàm, TS Lê Thị Vân Anh, Phó Vụ trưởng Vụ Pháp luật hình sự - hành chính, Chủ trì Tọa đàm khẳng định, công tác thu hồi tài sản liên quan đến tội phạm tham nhũng, kinh tế luôn là vấn đề được Đảng và Nhà nước ta đặc biệt quan tâm, được thể hiện xuyên suốt trong nhiều văn bản chỉ đạo quan trọng như Chỉ thị số 50-CT/TW, Chỉ thị số 04-CT/TW, Kết luận số 10-KL/TW, Kết luận số 05-KL/TW, Nghị quyết số 66-NQ/TW… Đây là nền tảng chính trị, pháp lý vững chắc để tiếp tục nghiên cứu, xây dựng cơ chế thu hồi tài sản không qua kết tội.
Theo số liệu thống kê thời gian qua cho thấy, công tác thu hồi tài sản, đặc biệt là thu hồi tài sản trong các vụ án kinh tế, tham nhũng đã đạt được những kết quả tích cực, tỷ lệ thu hồi sản bị thất thoát, chiếm đoạt ngày càng tăng. Tuy vậy, tỷ lệ thu hồi chung vẫn chưa đáp ứng kỳ vọng, quá trình triển khai thực hiện còn gặp nhiều khó khăn, chủ yếu do biện pháp thu hồi tài sản hiện nay vẫn dựa vào bản án hình sự. Do đó, việc xây dựng cơ chế thu hồi tài sản không qua kết tội trở thành yêu cầu cấp thiết, vừa nâng cao hiệu quả phòng, chống tham nhũng, vừa bảo đảm phù hợp với các cam kết quốc tế của Việt Nam, đồng thời, khơi thông nguồn lực, tạo động lực phát triển kinh tế - xã hội.
Tại Tọa đàm, TS Lê Thị Vân Anh đã giới thiệu tổng quan dự thảo Đề án cơ chế thu hồi tài sản không qua kết tội với bố cục chặt chẽ, gồm 04 phần: (1) Sự cần thiết, mục tiêu, yêu cầu, phạm vi và phương pháp nghiên cứu cơ chế thu hồi tài sản không qua kết tội; (2) Một số vấn đề lý luận về cơ chế thu hồi tài sản không qua kết tội; (3) Kinh nghiệm của một số quốc gia về thu hồi tài sản không qua kết tội; (4) Phân tích, đánh giá các mô hình thu hồi tài sản không qua kết tội trong bối cảnh pháp luật Việt Nam hiện hành.
TS Lê Thị Vân Anh, Phó Vụ trưởng Vụ Pháp luật hình sự - hành chính, Bộ Tư pháp.
Hầu hết các đại biểu tham dự đều bày tỏ sự đồng thuận cao về sự cần thiết xây dựng Đề án, khẳng định đây là bước đi quan trọng nhằm nâng cao hiệu quả công tác thu hồi tài sản, qua đó góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội của đất nước. Các ý kiến đánh giá cao dự thảo Đề án được chuẩn bị công phu, kỹ lưỡng, không chỉ có bố cục khoa học, logic, chặt chẽ mà còn làm nổi bật được tính cấp thiết của việc xây dựng cơ chế thu hồi tài sản không qua kết tội.
Dự thảo Đề án đã tiếp cận vấn đề một cách toàn diện, từ việc làm rõ cơ sở lý luận, tham khảo kinh nghiệm quốc tế đến phân tích, đánh giá hệ thống pháp luật hiện hành cũng thực tiễn áp dụng cơ chế thu hồi tài sản ở Việt Nam hiện nay… Trên cơ sở đó, dự thảo Đề án đã chỉ ra được những thuận lợi, khó khăn, thách thức khi xây dựng cơ chế thu hồi tài sản không qua kết tội và đề xuất các giải pháp hoàn thiện pháp luật.
Bên cạnh đó, một số ý kiến khác cũng tập trung chia sẻ những khó khăn, vướng mắc trong quá trình thực hiện các biện pháp thu hồi tài sản ở nước ta hiện nay; từ đó đề xuất các giải pháp hoàn thiện, vừa bảo đảm hiệu quả đấu tranh phòng, chống tham nhũng, tiêu cực, vừa bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân. Các đại biểu còn nhấn mạnh tầm quan trọng của việc tham khảo kinh nghiệm quốc tế, nhất là những mô hình đã chứng minh được hiệu quả để vận dụng phù hợp với điều kiện kinh tế - xã hội và hệ thống pháp luật của Việt Nam.
Đây là cơ sở quan trọng nhằm nâng cao hiệu quả công tác thu hồi tài sản, góp phần thực hiện mục tiêu xây dựng một cơ chế phòng ngừa, răn đe mạnh mẽ, phục vụ thiết thực cho sự nghiệp phòng, chống tham nhũng, tiêu cực trong giai đoạn hiện nay.
Trên cơ sở các ý kiến tại Tọa đàm, các đại biểu cho rằng, để bảo đảm cơ chế thu hồi tài sản không qua kết tội có thể sớm đi vào thực tiễn và đạt hiệu quả cao, dự thảo Đề án cần xây dựng lộ trình triển khai thực hiện cụ thể, rõ ràng. Cùng với đó, cần tham mưu, kiến nghị Bộ Chính trị, Ban Chỉ đạo Trung ương về phòng, chống tham nhũng, tiêu cực, Quốc hội và Chính phủ ban hành các văn bản định hướng mang tính chiến lược nhằm tạo hành lang pháp lý vững chắc cho việc triển khai cơ chế thu hồi tài sản không qua kết tội tại Việt Nam.
Các đại biểu tham gia ý kiến tại Tọa đàm.
Kết thúc Tọa đàm, TS Lê Thị Vân Anh, Phó Vụ trưởng Vụ Pháp luật hình sự - hành chính (Bộ Tư pháp) khẳng định, những phân tích, đánh giá và ý kiến góp ý tâm huyết, trách nhiệm của các đại biểu, chuyên gia và nhà khoa học tại buổi Tọa đàm sẽ là cơ sở, căn cứ quan trọng để Bộ Tư pháp tiếp tục nghiên cứu, hoàn thiện dự thảo Đề án, trình cấp có thẩm quyền xem xét, quyết định. Việc ban hành và triển khai Đề án được kỳ vọng sẽ tạo bước đột phá trong cơ chế thu hồi tài sản không qua kết tội, góp phần nâng cao hiệu quả công tác thu hồi tài sản, tăng cường tính răn đe, phòng ngừa, bảo đảm tính nghiêm minh của pháp luật, phục vụ thiết thực cho công cuộc đấu tranh phòng, chống tham nhũng, tiêu cực trong giai đoạn mới, đáp ứng yêu cầu của thực tiễn.