Từ thời niên thiếu Bác Hồ - vị Cha già dân tộc đã tìm cách học ngoại ngữ trong điều kiện cực kỳ khó khăn, đặc biết là vấn đề tự học của Người.
Chủ tịch Hồ Chí Minh biết và thông thạo nhiều ngoại ngữ. Trong bản Lý lịch đại biểu dự Đại hội Quốc tế Cộng sản lần thứ VII, Bác Hồ đã ghi: “Biết các thứ tiếng: Anh, Pháp, Trung Quốc, Ý, Đức, Nga”. Nhưng thực tế khi Bác Hồ đi thăm nước ngoài, cũng như đón tiếp các Đoàn ngoại giao tới thăm và làm việc tại Việt Nam, chúng ta được biết Bác Hồ đã sử dụng thành thạo, điệu luyện nhiều ngoại ngữ khác như: tiếng Thái Lan, Tây Ban Nha, Ả Rập…chưa kể 54 tiếng dân tộc của Việt Nam.
Thông thạo nhiều ngoại ngữ đã tạo điều kiện hết sức thuận lới trong suốt quá trình tìm đường cứu nước, cứu dân và lãnh đạo cách mạng Việt nam của Bác Hồ. Việc hiểu biết và thông thạo ngoại ngữ bản xứ là một phương tiện quan trọng để nắm bắt nhanh tình hình, hòa nhập nhanh với xã hội mới. Khi Chủ Tịch Hồ Chí Minh sang Pháp, Cộng hòa Pháp tiếp Bác Hồ với nghi thức dành cho nguyên thủ quốc gia. Năm 1946 tại Pa-ri, Bác Hồ đã phát biểu trước các phương tiện truyền thông của Pháp và quốc tế bằng tiếng Pháp.
Sau 02 ngày giải phóng Thủ đô, ngày 12/10/1954, tại một cuộc họp báo tại Sơn Tây, nhiều phóng viên nước ngoài đã phỏng vấn Chủ tịch Hồ Chí Minh. Khi đó Bác Hồ đã ra hiệu cho đồng chí phiên dịch là không cần phải dịch, sau khi nghe phóng viên Báo Sự thật (Liên Xô) phỏng vấn, Bác Hồ đã trả lời phóng viên bằng tiếng Nga. Tiếp đó Bác Hồ nói chuyện bằng tiếng Ý với phóng viên người Ý (Tạp chí Đoàn kết), Bác Hồ nói chuyện bằng tiếng Anh với phóng viên Báo Công nhân (Anh); Bác Hồ nói chuyện bằng tiếng Pháp với phóng viên Báo Nhân đạo (Pháp). Những năm tháng sống ở Cộng hòa Pháp, Chủ Tịch Hồ Chí Minh đã viết báo bằng Tiếng Pháp trên các Báo như: Đời sống công nhân, Nhân dân, Người cùng khổ, viết bằng Tiếng Pháp tác phẩm Con rồng tre, Bản án chế độ Thực dân Pháp… Trong suốt cuộc đời hoạt động cách mạng của Bác Hồ, Người đã dẫn đầu nhiều đoàn đàm phán đi nước ngoài và trực tiếp đàm phán bằng ngôn ngữ của nước sở tại.
Trong lý lịch Chủ Tịch Hồ Chí Minh khai tại Đại hội Đảng Cộng sản Pháp, hội nghị của Quốc tế Cộng sản, Bác Hồ thường ghi phần trình độ học vấn là: Tự học. Trong bài nói chuyện với hội nghị chuyên đề sinh viên quốc tế họp tại Việt Nam năm1961, Bác Hồ tâm sự: Về văn hóa tôi chỉ học hết Tiểu học, 20 tuổi mới được nghe ra-di-o lần đầu. Nhưng Bác Hồ có trình độ học vấn sâu rộng, uyên bác cả thế giới phải thừa nhận, khâm phục và nể trọng. Chủ Tịch Hồ Chí Minh cả cuộc đời không ngừng tự học. Với Chủ Tịch Hồ Chí Minh, nguyên lý, phương thức học được tóm gọn là: “Học ở Trường, học trong sách vở, học lẫn nhau và học dân”.
Cuộc đời hoạt động cách mạng của Bác Hồ chính là chính là cuộc đời tự học bền bỉ, kiên trì. Làm cách mạng bằng tự học và tự học làm cách mạng, hai nội dung này hỗ trợ , tương tác chặt chẽ cho nhau. Bác Hồ học ngoại ngữ, học viết báo, nghiên cứu Chủ nghĩa Mác-Lê nin, nghiên cứu, tiếp thu có chọn lọc tinh hoa văn hóa nhân loại.
Với Chủ Tịch Hồ Chí Minh phương pháp tự học là tự học từ những điều giản dị nhất. Từ kinh nghiệm tự học suốt đời của mình, Bác Hồ đã truyền dạy cho người khác bất kể khi nào có thể và phương pháp truyền thụ của Bác Hồ lại vô cùng giản dị, dề hiểu, đễ học.
Chủ Tịch Hồ Chí Minh đã thường dạy: Việc học tập phải xuất phát từ yêu cầu thực tế, không hình thức, phô trương, phải học tập cặn kẽ, thấu đáo, cụ thể và phải sâu sắc đến tận bản chất của vấn đề.
Chủ Tịch Hồ Chí Minh sử dụng trên thông thạo 10 ngoại ngữ nhờ tự học chứ không qua một trường đào tạo chính quy nào. Bác Hồ học ở sách, báo, học ở đồng nghiệp, bạn bè, nhân dân, Bác Hồ học ở thực tiến hoạt động cách mạng gian khổ và sinh động trong các nước đế quốc, trong phong trào cách mạng thế giới. Bác Hồ đã từng nói chuyện Đại học Băng Đung 1959 rằng: “Khi tôi còn trẻ không có dịp đến trường học. Cuộc sống du lịch và làm việc là trường đại học của tôi”.
Khắc ghi tấm gương tự học của Chủ tịch Hồ Chí Minh, nhất là học ngoại ngữ, chúng ta thế hệ hôm nay, đặc biệt là thế hệ trẻ, ghi nhớ và nguyện làm theo tấm gương tự của Bác Hồ phân xây dựng đất nước Việt Nam ta ngày càng đàng hoàng hơn, to đẹp hơn như nguyện ước của Bác Hồ./.
Nguyễn Quốc Huy - Vụ Tổ chức cán bộ