Chiều 26/11, Thứ trưởng Bộ Tư pháp Phan Chí Hiếu chủ trì họp Tổ soạn thảo dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Công chứng.
Theo báo cáo của Cục Bổ trợ tư pháp, việc xây dựng dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Công chứng nhằm thể chế hóa kịp thời các chủ trương, đường lối của Đảng, pháp luật của Nhà nước về xây dựng mô hình chính quyền địa phương 2 cấp, đẩy mạnh phân cấp, phân quyền; thúc đẩy tạo lập dữ liệu phục vụ chuyển đổi số toàn diện, hướng tới việc xây dựng cơ sở dữ liệu dùng chung, xuyên suốt từ trung ương đến địa phương, bảo đảm việc triển khai nhiệm vụ được thông suốt, hiệu quả, kịp thời, cải cách tối đa thủ tục hành chính, giảm chi phí, tạo thuận lợi cao nhất cho người dân, doanh nghiệp.
Việc sửa đổi, bổ sung Luật Công chứng năm 2024 tập trung vào một số quy định liên quan đến đơn vị hành chính cấp huyện, quy định về phân cấp, phân quyền trong quản lý nhà nước về công chứng, quy định về cơ sở dữ liệu công chứng, quy định liên quan đến giao dịch phải công chứng, việc sử dụng dữ liệu thay thế văn bản giấy trong hồ sơ yêu cầu công chứng.
Về các quy định sửa đổi, bổ sung các quy định liên quan đến giao dịch phải công chứng, cơ quan chủ trì soạn thảo sửa đổi, bổ sung theo hướng bổ sung quy định về giao dịch phải công chứng. Các giao dịch phải công chứng gồm:
(1) Hợp đồng chuyển nhượng, tặng cho, thế chấp, góp vốn bằng quyền sử dụng đất, quyền sử dụng đất và tài sản gắn liền với đất, trừ hợp đồng cho thuê, cho thuê lại quyền sử dụng đất, quyền sử dụng đất và tài sản gắn liền với đất, hợp đồng chuyển đổi quyền sử dụng đất nông nghiệp; hợp đồng chuyển nhượng, góp vốn bằng quyền sử dụng đất, quyền sử dụng đất và tài sản gắn liền với đất, tài sản gắn liền với đất mà một bên hoặc các bên tham gia giao dịch là tổ chức hoạt động kinh doanh bất động sản;
(2) Văn bản thỏa thuận của các thành viên có chung quyền sử dụng đất đồng ý đưa quyền sử dụng đất vào doanh nghiệp;
(3) Hợp đồng mua bán, thuê mua, tặng cho, đổi, góp vốn, thế chấp nhà ở, trừ trường hợp tổ chức tặng cho nhà tình nghĩa, nhà tình thương, nhà đại đoàn kết; mua bán, thuê mua nhà ở thuộc tài sản công; mua bán, thuê mua nhà ở mà một bên là tổ chức, bao gồm: nhà ở xã hội, nhà ở cho lực lượng vũ trang nhân dân, nhà ở phục vụ tái định cư; góp vốn bằng nhà ở mà có một bên là tổ chức; thuê, mượn, ở nhờ, ủy quyền quản lý nhà ở;
(4) Văn bản tặng cho bất động sản, trừ trường hợp được đăng ký theo quy định của luật; hợp đồng chuyển nhượng hợp đồng kinh doanh bất động sản; hợp đồng mua bán, thuê mua nhà ở, công trình xây dựng, phần diện tích sàn xây dựng trong công trình xây dựng mà các bên tham gia giao dịch là cá nhân;
(5) Văn bản về thừa kế quyền sử dụng đất, quyền sử dụng đất và tài sản gắn liền với đất; văn bản chấp thuận của người sử dụng đất đồng ý cho xây dựng công trình; văn bản thừa kế về nhà ở;
(6) Văn bản lựa chọn người giám hộ;
(7) Di chúc của người bị hạn chế về thể chất hoặc của người không biết chữ;
(8) Văn bản thỏa thuận xác lập chế độ tài sản của vợ chồng trước khi kết hôn; văn bản sửa đổi, bổ sung nội dung của thỏa thuận về chế độ tài sản của vợ chồng;
(9) Văn bản ủy quyền giải quyết việc thi hành án liên quan đến tài sản khi người phải thi hành án xuất cảnh.
Bên cạnh đó, sửa đổi, bổ sung quy định về thủ tục công chứng theo hướng sử dụng dữ liệu thay thế văn bản giấy trong hồ sơ yêu cầu công chứng. Cụ thể, quy định theo hướng trường hợp tổ chức hành nghề công chứng đã khai thác được các thông tin của các giấy tờ trong hồ sơ yêu cầu công chứng trong Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư, cơ sở dữ liệu quốc gia về đất đai, cơ sở dữ liệu khác theo quy định của pháp luật thì người yêu cầu công chứng không phải nộp các giấy tờ này nhưng phải nộp phí khai thác dữ liệu theo quy định của pháp luật để tổ chức hành nghề công chứng khai thác dữ liệu. Dữ liệu trong Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư, cơ sở dữ liệu quốc gia về đất đai, cơ sở dữ liệu khác phải đảm bảo đúng, đủ, sạch, sống, thống nhất, dùng chung; trường hợp công chứng viên căn cứ vào các dữ liệu này để thực hiện công chứng mà dữ liệu không bảo đảm an toàn, đầy đủ, kịp thời thì công chứng viên không phải chịu trách nhiệm đối với văn bản công chứng đó.
Tại buổi làm việc, các thành viên Tổ soạn thảo nhất trí với sự cần thiết ban hành Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Công chứng. Tuy nhiên, dự thảo cần làm rõ thêm các nội dung về quy định về các giao dịch phải công chứng; các quy định liên quan đến cơ sở dữ liệu công chứng; quy định về thủ tục công chứng theo hướng sử dụng dữ liệu thay thế văn bản giấy trong hồ sơ yêu cầu công chứng...
Phát biểu tại buổi làm việc, Thứ trưởng Phan Chí Hiếu đánh giá cao các ý kiến góp ý của các thành viên Tổ soạn thảo. Thứ trưởng đề nghị cơ quan chủ trì soạn thảo nghiên cứu, tiếp thu các ý kiến góp ý để tiếp tục hoàn thiện dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Công chứng và hồ sơ dự án; tiếp tục rà soát các giao dịch bắt buộc/ không bắt buộc công chứng.
Qua các ý kiến góp ý của các thành viên Tổ soạn thảo, Thứ trưởng cho ý kiến các nội dung cụ thể với quy định về đơn vị hành chính cấp huyện/địa bàn cấp huyện để phù hợp mô hình tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp; rà soát, bỏ bớt các giao dịch bắt buộc phải công chứng, chuyển từ công chứng bắt buộc sang công chứng tự nguyện, chuyển từ công chứng sang chứng thực; sửa đổi, bổ sung các quy định liên quan đến cơ sở dữ liệu công chứng bảo đảm phù hợp Nghị quyết 57-NQ/TW về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia; các thủ tục, trình tự công chứng...
T.Oanh