Theo Đề án, nhìn chung, thực trạng tiêu cực trong hoạt động tư pháp do Bộ Tư pháp quản lý là không nhiều nhưng diễn biến khá phức tạp. Thời gian gần đây, các hiện tượng tiêu cực đa phần tập trung vào một số lĩnh vực có liên quan trực tiếp tới người dân và doanh nghiệp. Thực trạng này là do các hành vi tiêu cực trong các lĩnh vực do Bộ Tư pháp quản lý đa dạng, phức tạp, không dễ nhận biết, từ nguy cơ nội tại phát sinh tiêu cực và tác động của quá trình xã hội hóa các dịch vụ công do Bộ Tư pháp quản lý.
Tuy công tác phòng, chống tiêu cực đã được Bộ Tư pháp thực hiện đồng bộ trên nhiều phương diện, giải pháp song tiêu cực chưa có dấu hiệu chững lại, ngược lại còn có dấu hiệu tiếp tục tăng lên ở một số lĩnh vực hoạt động như THADS, công chứng, chưa phát hiện và xử lý được hết, chưa thể đẩy lùi tiêu cực.
“Với tác động của sự phát triển kinh tế - xã hội thời gian tới, nguy cơ phát sinh tiêu cực trong lĩnh vực THADS là rất lớn, diễn biến phức tạp. Nếu chỉ áp dụng các biện pháp hiện nay thì hiệu quả sẽ không cao, tiêu cực có thể sẽ “nhờn thuốc” nên cần có các biện pháp đồng bộ, quyết liệt hơn nữa để phòng, chống” – Bộ trưởng Bộ Tư pháp Hà Hùng Cường nhận định.
Xác định đây là nhiệm vụ thường xuyên, lâu dài của toàn ngành, lấy phòng ngừa là chính, phải xử lý kiên quyết, công minh, đúng pháp luật với các trường hợp tiêu cực, tham nhũng bị phát hiện, từng bước ngăn chặn, tiến tới đẩy lùi tiêu cực trong các hoạt động của ngành, Ban Cán sự Đảng Bộ Tư pháp đưa ra 17 nhóm nhiệm vụ, giải pháp như giám sát, phát hiện, xử lý tiêu cực, phát huy vai trò của xã hội, phối hợp với các cơ quan có liên quan trong việc phòng, chống tiêu cực, cải cách hành chính, ứng dụng khoa học công nghệ…
Đồng tình với các giải pháp phòng, chống tiêu cực do Ban Cán sự Đảng Bộ Tư pháp đưa ra, Thường trực BCĐ CCTP TƯ đề nghị xác định giải pháp ưu tiêu, mang tính đột phá cho phù hợp với tình hình mới, cụ thể hơn các giải pháp phối hợp giữa Bộ Tư pháp với các Bộ, ngành có liên quan và địa phương trong công tác phòng, chống tiêu cực ở các lĩnh vực hoạt động tư pháp và bổ trợ tư pháp do Bộ Tư pháp quản lý.
Ngoài ra, Thường trực BCĐ cũng đánh giá Đề án “có tính ứng dụng cao” nên cần cụ thể hóa các giải pháp thành các qui chế, qui định để mỗi cơ quan, đơn vị triển khai thực hiện. Qui định chặt chẽ, nghiêm minh trong xử lý các hành vi tiêu cực xảy ra trong hoạt động tư pháp, có cơ chế khuyến khích, khen thưởng và bảo vệ những cá nhân, tổ chức phát hiện, ngăn ngừa tiêu cực trong hoạt động tư pháp.
Trình bày Đề án của Đảng ủy Công an TƯ, Thứ trưởng Bộ Công an Lê Quý Vương cho biết, tiêu cực trong hoạt động tư pháp và bổ trợ tư pháp ở lực lượng công an nhân dân (CAND) xảy ra ở nhiều địa phương, có vụ việc tính chất nghiêm trọng, có vụ việc xảy ra mang tính hệ thống, có vụ việc xảy ra trong thời gian dài, có vụ việc nhiều cán bộ, chiến sĩ sai phạm; hình thức sai phạm tương đối đa dạng.
Một trong các nguyên nhân là những kẽ hở trong hệ thống pháp luật tạo điều kiện cho cán bộ lợi dụng thực hiện hành vi tiêu cực, tham nhũng. Áp lực công việc dẫn đến tình trạng thờ ơ, bỏ mặc, thậm chí vô cảm, bỏ lọt tội phạm nhằm vụ lợi. Nhiều qui định chưa rõ ràng dẫn đến tình trạng “cố ý nhầm lẫn”, thiếu hướng dẫn cụ thể nên khó cá thể hóa trách nhiệm.
Để triệt để phòng, chống tiêu cực trong hoạt động của lực lượng CAND, Thường trực BCĐ CCTP TƯ thấy cần lưu ý đến việc móc ngoặc giữa điều tra viên với kiểm sát viên, thẩm phán, luật sư, người thân của bị can, bị cáo trong quá trình tố tụng và các biểu hiện tiêu cực của các bộ lãnh đạo, quản lý các cơ quan điều tra, đơn vị có liên quan trong CAND.
Nên cùng với các giải pháp hoàn thiện thể chế, kiện toàn tổ chức, xây dựng và hoàn thiện tiêu chuẩn cán bộ, đầu tư cơ sở vật chất cho hoạt động, ông Nguyễn Hải Phong – Phó Viện trưởng VKSNDTC cho rằng, giải pháp để phòng ngừa, đấu tranh chống tiêu cực là tăng cường công tác kiểm tra, thanh tra, kịp thời phát hiện, xử lý nghiêm minh cá nhân có vi phạm; hình thành cơ chế, tạo điều kiện để các đơn vị, tổ chức, cá nhân giám sát hoạt động của các cơ quan tư pháp của lực lượng CAND.
Cho ý kiến về 2 Đề án, Chủ tịch nước chỉ rõ, tiêu cực trong hoạt động tư pháp dù mức độ không đáng kể vẫn có ảnh hưởng rất nghiêm trọng đến quá trình xây dựng nền tư pháp công minh, liêm chính, vững mạnh, vì con người. Vì vậy, các Đề án cần được nghiên cứu kỹ, phản ánh đầy đủ thực trạng, giải pháp phải đáp ứng được tính đồng bộ, đột phá và đảm bảo tính đặc thù cho những lĩnh vực “thường xuyên xảy ra tiêu cực”. Đồng thời cần chú trọng đến quá trình tổ chức thực hiện để các Đề án phát huy tác dụng trong thực tế, góp phần tích cực cho việc phòng, chống tiêu cực trong hoạt động tư pháp.
Các Đề án phòng, chống tiêu cực trong hoạt động tư pháp được các Bộ, ngành và tổ chức trình sẽ được BCĐ tổng hợp báo cáo Bộ Chính trị cho ý kiến chỉ đạo thực hiện./.
H.Giang